De onzichtbare kosten van het reizen
Wanderlust in het licht van de klimaatcrisis10 min read

De wereld ontdekken, nieuwe gerechten proberen, plekken bekijken, landschappen bewonderen en culturen leren kennen. Wij, Globonauts – lekker inkoppertje – hóúden van reizen. Niet alleen is het een fijn tijdsverdrijf, we zien het ook als een waardevolle ervaring voor ieder mens. Reizen, zo geloven we, is waardevol op meerdere niveaus. Het helpt ons om een bredere kijk op de wereld te ontwikkelen. Onze culturele waarden worden uitgedaagd door verschillende tradities en culturele gewoonten te laten zien. Het helpt ons om te groeien in onafhankelijkheid en het nodigt ons uit om onszelf beter te leren kennen. En het creëert een meer open-minded manier van leven, waardoor je daadwerkelijk je kijk op de wereld kan veranderen. Reizen is oprecht een verrijking van je leven.

Maar tegelijkertijd zijn de meesten van ons zich niet erg bewust van de nadelen van reizen. Want eerlijk is eerlijk, heb jij wel eens nagedacht over de impact van je bezoekje aan Venetië op de lokale bewoners? Of heb jij je wel eens gerealiseerd dat dat prachtige plekje geotaggen op social media zou kunnen bijdragen aan overtoerisme? En heb je ooit overwogen wat de ecologische voetafdruk is van zes maanden backpacken door Zuid-Oost Azië met verschillende vluchten en lange tochtjes op een verschrikkelijk goedkope scooter? Om eerlijk te zijn, wij niet.

Wat is de ecologische impact van reizen?

Hoe erg we er ook van houden om onze lezers aan te moedigen te reizen en deze prachtige planeet te ontdekken, we voelen ons ook meer en meer geroepen om een licht te schijnen op de ecologische impact van reizen. En om meer bewustwording te creëren van de dramatische conditie van onze planeet. Niet in de laatste plaats willen we ook nadenken over manieren om met respect om te gaan met onze aarde. Zo kunnen we ervoor zorgen dat ze net zo mooi en leefbaar blijft voor de volgende generaties. Daarom delen we in dit artikel graag verschillende documentaires, websites en social media accounts die wij tegenkwamen over dit onderwerp. Ook delen we leefstijlideeën en keuzes die je kunt maken als je reist om meer rekening te houden met het milieu. Tot slot maken we jullie enthousiast over drie inspirerende initiatieven!

Oke, dus wat speelt er?

De feiten

Om kort te gaan: de natuur die we liefhebben en de prachtige plekken op je bucketlist staan op het punt om te verdwijnen door de klimaatverandering. Om in íets meer detail te treden: experts verwachten dat de planeet in de komende vijftig jaar 2 tot 4 graden op zal warmen. Dat zal leiden tot een enorme verandering in klimaat en weer. Koraal in de oceanen zullen sterven, de helft van de planeet zal onleefbaar heet en droog worden en de andere helft van de planeet zal meer en meer te maken krijgen met extreem weer. Denk aan enorme hittegolven, zware regenval, angstaanjagende stormen en levensbedreigende overstromingen. Als we niks doen om de opwarming van de aarde te stoppen, zal de aarde zoals ze nu is, heel snel worden verwoest.

Dit artikel is te kort om je volledig bij te praten over alle feiten en informatie over de klimaatcrisis. Er is al zo verschrikkelijk veel bekend over dit onderwerp. Zoveel mensen doen er onderzoek naar en er zijn al zoveel documentaires en artikelen over dit onderwerp verschenen. Het zou niet mogelijk zijn om in één artikel recht te doen aan al die informatie en feiten. Daarom hebben we samen besloten, Marijke en Janine, om in plaats daarvan een aantal bronnen te delen die wij nuttig vonden om onszelf over de klimaattoestand te informeren.

Documentaires over klimaatverandering

Er is inmiddels een aantal goede documentaires verschenen over de klimaatverandering, waarin zowel oorzaken, gevolgen en mogelijke mogelijke oplossingen worden aangestipt. Een aantal docu’s vonden we op Netflix, wel zo makkelijk!

• An Inconvenient Truth. Deze docu van All Gore heeft een enorme impact gehad op de politieke agenda rondom klimaat. De feiten duidelijk op een rij én het persoonlijk gemaakt. Dat maakt deze docu er ééntje die je gezien moet hebben.
• Before the Flood is een documentaire over de klimaatcrisis waarin verschillende feiten over de oorzaken van de opwarming van de aarde worden belicht. Ook wordt een aantal schrikbarende gevolgen van klimaatverandering op zowel mensen als de natuur getoond. (Wist je bijvoorbeeld dat er nu al eilandgroepen op aarde zijn die zodanig last hebben van ernstige overstromingen dat de bewoners aan het kijken zijn voor een andere leefplek?)
• Chasing Ice is een docu over het smeltende ijs op de planeet, een duidelijk gevolg van de opwarming van de aarde. Hoewel de regisseur van de documentaire vooraf skeptisch was over het hele klimaatgebeuren, veranderde hij zijn mening drastisch na het zien van de filmen die voor de docu gefilmd waren.  
• A Plastic Ocean neemt je mee van de oppervlakte van onze planeet naar onderwater. Daar word je bewust gemaakt van de alarmerende staat van onze oceanen die vol plastic zitten.
• Chasing Coral is een docu waarin een ander deel van onze oceanen nader wordt bekeken: de deprimerende staat van onze koraalriffen. Ze lijden onder de vervuiling en de opwarming van de aarde en dreigen in hun geheel af te sterven.

Docu’s over onze impact op het milieu

Dan zijn er nog twee documentaires die specifiek op de feiten en gevolgen van onze manier van leven op het milieu ingaan:

• Cowspiracy laat zien dat de veeteelt (zowel de vlees- als zuivelindustrie) een hele grote impact heeft op de klimaatverandering én dat dieetkeuzes een positieve verandering kunnen afdwingen op dit gebied. (Wist je bijvoorbeeld dat kip eten minder schadelijk is voor het milieu dan rundvlees eten?)
• The True Cost laat zien wat de schandalige impact is van de fast-fashion industrie op het milieu, maar ook op de levens van de fabriekarbeiders in landen als Bangladesh. (Wist je bijvoorbeeld dat het proces waarin leer wordt gemaakt één van de meest vervuilende fabrieksprocessen op aarde is?) 

Wat kunnen we doen?

#ecoanxiety

Dus, nu we al deze feiten kennen, wat kunnen we er dan aan doen? Is het klimaatprobleem niet al veel te groot en te ver gevorderd om er nog wat aan te kunnen veranderen? Veel mensen voelen zich overweldigd door de feiten. Ze hebben het gevoel dat er geen beginnen aan is en hun invloed op het probleem nihil is. Het gevoel van verlamming leidt er vaak toe dat we helemaal geen actie ondernemen. Heel begrijpelijk! Ook wij voelen ons wel eens overweldigd door de feiten: de klimaatcrisis raakt aan zoveel onderwerpen en alles lijkt met alles verbonden.

Een gevoel van ‘eco-anxiety’ of een soort verlamming omdat het probleem zo groot lijkt, is heel begrijpelijk. Toch kun je wel degelijk iets doen. Je bent namelijk niet in je eentje verantwoordelijk voor het héle probleem. Je hoeft dus ook niet in je eentje de hele klimaatcrisis op te lossen. Zoom in en kijk naar je eigen keuzes. Neem jezelf en je beslissingen serieus.

Toch geloven wij dat je wel degelijk iets kunt doen. Je moet alleen het kader waardoor je kijkt aanpassen. Je bent namelijk niet in je eentje verantwoordelijk voor het héle probleem. Daarom hoef je niet in je eentje de hele klimaatcrisis op te lossen (dat kan ook helemaal niet). Het is beter om weer een beetje in te zoomen op jouw eigen leven. Want we zijn wel allemaal verantwoordelijk voor de keuzes die we in ons eigen leven maken. En daarin hoeven we alleen maar een aantal stappen in de goede richting te zetten. Als we dat allemaal doen, zetten we namelijk samen grote veranderingen in gang. Je hoeft geen perfecte milieuactivist te zijn: elke stap is belangrijk.  Het goede nieuws is: er zijn een aantal mooie stappen te maken, die helemaal niet moeilijk (hoeven te) zijn.

Leefstijlkeuzes

Een van de makkelijkste stappen die je kunt zetten, zijn die in je leefstijl. Verander een aantal kleine dingen in je dagelijkse gewoonten. Start met één ding per keer en als je daar eenmaal aan gewend bent, voeg dan pas een nieuwe kleine verandering toe. Zo maak je stap voor stap belangrijke veranderingen! We hebben een paar makkelijke veranderingen voor je op een rijtje gezet:

• Neem je eigen (boodschappen)tassen mee als je boodschappen gaat doen of gaat shoppen. Zo hoef je geen plastic tasjes aan te nemen.
• Kies voor groenten die niet ingepakt zijn in plastic en gebruik in plaats daarvan herbruikbare fruit- en groentezakjes (Lidl verkoopt deze tegenwoordig op de groente-afdeling).
• Koop meer lokaal geproduceerde (en dus seizoens-) groenten.
• Introduceer een aantal vleesloze dagen of dagen zonder dierlijke producten. Zoek online naar lekkere vegetarische of veganistische recepten (er is genoeg!) en probeer eens wat uit.
• Drink kraanwater uit een herbruikbare fles (zoals een Dopper of Klean Kanteen) en breng je lunch mee in herbruikbare lunchzakjes (bijvoorbeeld van KeepLeaf).
• Weiger plastic bestek en andere wegwerp plastics en stop in plaats daarvan een setje herbruikbaar bestek in je tas (persoonlijk vind ik het kinderbestek van de HEMA hiervoor heel geschikt).
• Denk twee keer na voor je in de auto stapt en kies eens wat vaker voor de bus, trein of fiets.
• Overweeg eens vakantie in eigen land te vieren!

Zoals je ziet: het zijn geen grote fancy veranderingen. Toch zijn het veranderingen die een grote impact zouden maken als iedereen ze overnam. Wat je koopt heeft bijvoorbeeld grote invloed op wat er wordt geproduceerd en verkocht. Daarom is het veranderen van je consumeergedrag net zo impactvol als simpel.

Keuzes tijdens het reizen

Ook wanneer je reist, heb je een keuze. Natúúrlijk gaan we je niet vertellen dat je niet meer zou moeten reizen. Reizen is fantastisch en toerisme is dat ook. Het brengt ons dichter naar mensen van andere landen, etniciteiten en culturen en helpt ons om ons meer te verbinden en betrokken te raken met anderen. Meer liefde en begrip is op internationaal niveau juist superbelangrijk, want als we de klimaatcrisis daadwerkelijk willen oplossen, moeten we globaal samenwerken. In dat licht is het dus helemaal niet zo slecht om via reizen jezelf te verbinden met andere culturen.

Maar áls je dan gaat reizen, denk dan wel na over de manier waarop. De manier waaróp je reis heeft namelijk wel impact op het milieu. Het moge duidelijk zijn dat reizen per vliegtuig niet goed is voor het milieu. Als je dus kiest voor een nachttrein of een lange bustocht, verminder je je ecologische voetafdruk al enorm. En als je dan toch kiest om te vliegen, dan is een paar maanden wegblijven (slow travel) milieuvriendelijker dan een vlucht boeken voor een weekendje weg naar een ander Europees land (fast travel).

Maar er is meer. Je eigen beker, bestek en hervulbare flessen en toiletspullen meenemen maakt dat je geen gebruik hoeft te maken van wegwerp plastics. En als je lokaal eet (en dus grote ketens vermijdt) hoeft je voedsel niet van ver te komen en is je ecologische voetafdruk kleiner. Deze en nog andere tips worden uitgebreider beschreven in een goed artikel wat we hierover vonden. We raden je dan ook aan om even door te klikken!

Inspirerende initiatieven

Gelukkig zijn wij niet de enigen die ons druk maken over de huidige klimaatsituatie. Talloze mensen en talloze bedrijven zijn al druk bezig met bijzondere en inspirerende projecten en initiatieven om de dingen ten positieve te draaien. We geven je met liefde drie inspirerende voorbeelden.

Greta Thunberg is een fantastisch voorbeeld van de impact die je kunt hebben als persoon, ongeacht je leeftijd of achtergrond. Dit Zweedse meisje was pas vijftien jaar toen ze besloot om na de zomer elke vrijdag van school te spijbelen om voor het gebouw van het Zweedse parlement aandacht te vragen voor het klimaat, in aanloop van de verkiezingen. Haar “school strike for climate” is opgepikt door de media en heeft zich verspreid over de hele wereld. Nu spijbelen elke vrijdag duizenden scholieren over de hele aarde om bij hun parlementsgebouwen aandacht te vragen voor de klimaatcrisis. De politiek kan niets anders dan het serieus (gaan) nemen.

Lightyear is een Nederlandse startup die een verschil probeert te maken. Ze werken aan een auto met vierwielaandrijving die volledig op zonne-energie draait. Het dak van de auto bestaat uit vijf vierkante meter zonnepanelen, waardoor je de auto enkel met zonlicht kan opladen. Volgens het bedrijf kun je maanden met de auto rijden zonder een stopcontact nodig te hebben. Lightyear heeft zijn naam te danken aan de 9.500.000.000.000 kilometer die nu per jaar op fossiele brandstof wordt gereden in auto’s. Ze zijn gepassioneerd en gedreven om daarin een verandering te maken, zodat in 2030 de afstand van een lichtjaar is gereden met elektrische voertuigen.

A Liquid Future

Tot slot laten we je graag kennismaken met een non-profit organisatie in Indonesië. A Liquid Future gebruikt surftoerisme om de maritieme ecosystemen te beschermen en de levens van mensen in Indonesië te verbeteren. Wanneer toerisme naar geïsoleerde eilandgemeenschappen komt, zijn de locals vaak niet op de hoogte van de mogelijkheden die hen dat biedt en hebben ze er geen idee van hoe ze gebruik kunnen maken van het toerisme. Met praktische leerprogramma’s (over bijvoorbeeld communicatie en creatieve media, de oceaan, technologie, sociale media en ondernemen) wil A Liquid Future de lokale bevolking (en niet in de minste plaats ook de vrouwen en meisjes) zelfvertrouwen en vaardigheden bijbrengen zodat ze kunnen profiteren van de veranderingen die het toerisme met zich meebrengt. Tegelijkertijd dragen ze zo bij aan het redden en beschermen van de maritieme ecosystemen. Of zoals de oprichtster het verwoordt:

De huidige staat van onze planeet laat zien dat lokale communities ‘empowerment’ nodig hebben, zodat ze zichelf én de natuurlijke omgeving kunnen beschermen. Hierbij moeten vrouwen voldoende ruimte krijgen om een prominente rol te spelen.

Lizzie Murray, founder of A Liquid Future

Meer inspiratie

Wil je meer inspiratie over goede en hoopvolle initiatieven, startups en bedrijven? Of wil je op de hoogte blijven van feiten en nieuws rondom het milieu? De volgende websites en instagram accounts zijn ook de moeite waard om te volgen!

• Hetkanwel.nl (@hetkanwel.nl) is een website die zich richt op duurzaamheid en groen leven. Ze plaatsen regelmatig toffe artikelen over startups, uitvindingen, tips en inspiratie voor een duurzamer leven en producten die je daarbij kunnen helpen.
• Travel for difference (@travelfordifferenceblog) is een blog en een Instagram account die compleet gewijd is aan duurzaamheid en reizen. Inspirerende artikelen en Instagram-onderschriften die je gedachten prikkelen!
• Hazaar the bazaar(@hazaarthebazaar) is another blog focused on ethical travel. Taking a more wide view on sustainability (taking cultural, social and economic sustainability into account), this is a very good blog to follow!
• Nowhere and everywhere (@nowhereandeverywhere_) is een bedrijf dat zich bezig houdt met educatie over milieu en duurzaamheid. Op Instagram delen ze wekelijks feiten over wat er op dat gebied is gebeurd in de wereld. Het houdt je scherp op het onderwerp en gemotiveerd om te zorgen voor verandering.

Conclusie: wat nu?

Na al deze bronnen, tips en inspiratie sturen we je de wijde wereld weer in met onze intentie achter dit artikel: we hopen dat het je inspireert om anders naar reizen te kijken en je volgende bestemming met zorg te kiezen. Neem jezelf en je beslissingen serieus en wees je bewust van de impact die jij en je keuzes hebben op onze planeet. Neem verantwoordelijkheid en wees een voorbeeld voor anderen. Het gesprek aangaan over de klimaatcrisis is één van de belangrijkste dingen die je nu kunt doen. Maar vergeet daarbij niet dat woorden maar woorden zijn als er geen daden aan worden vastgeknoopt!

Dit artikel is geschreven door Marijke van der Waard en Janine Ritterrath.