Heb je je ooit afgevraagd hoe het zou zijn om in Kiev te wonen? Zo ja, dan is deze stadsgids voor jou. Ik deel een aantal lessen die ik heb geleerd na drie maanden in de hoofdstad van Oekraïne. Dat was zonder dat ik de taal sprak en terwijl het voelde alsof ik langs de zijlijn toekeek, meer observerend dan participerend. Disclaimer: deze stadsgids voor Kiev moet je met een korrel zout nemen en lezen met gevoel voor humor: de temperatuur tijdens het schrijven van dit artikel was zó hoog dat de auteur niet langer een neutraal perspectief op haar ervaringen kon vasthouden.
Zet je schrap…
De Oekraïense vrouwen zijn een pláátje. Zorg dat je hier mentaal op bent voorbereid, want het zou zo maar eens de eerste keer kunnen zijn dat je besluit om naar de sportschool te gaan. Iedereen hier heeft perfecte benen, perfecte buikspieren en perfect verzorgde handen en nagels. Ik ben ervan overtuigd dat deze perfectie voortkomt uit een gebrek aan controle over de buitenwereld. Want eerlijk is eerlijk: als je er niet zeker van bent welke kant de overheid opgaat, als je maar weinig controle hebt over de economische situatie en als een groot deel van je sociale netwerk gebaseerd is op uiterlijkheden… dan kun je er maar beter moeite in steken er goed uit te zien, niet waar?!
Neem het zoals het komt: Is het misschien je uitdaging om zoveel mogelijk Oekraïense mannen of vrouwen om je vinger winden door er klasse uit te zien? Ik vroeg me hetzelfde af toen ik in Zweden woonde. Maar net zoals daar bleek het ook in Oekraïne een theorie van valse hoop te zijn…
Fotoshoots
Wat je in ieder geval zeker gaat meemaken zijn de constant plaatsvindende fotoshoots door heel de stad. Deze prachtige mensen weten dat jeugdigheid van korte duur is. Plastische chirurgie – hoewel hier redelijk goedkoop – is nog steeds een kostenbron. Daarom maken de locals van iedere gelegenheid gebruik om zichzelf te laten vastleggen vanuit de meest charmante angles. Bij voorkeur vindt een fotoshoot plaats in het nieuwe hippe Podil of in de prachtige groene gebieden rondom de stad.
Het wordt echter wat ongemakkelijk wanneer je zo nu en dan een fotoshoot ziet plaatsvinden op plekken als Babyn Yar. Hier werden in de laatste dagen van september 1941 zo’n 30.000 Joodse inwoners van Kiev vermoord. Vandaag de dag is het een stadspark dat volstaat met allerlei soorten monumenten voor verschillende groepen slachtoffers. Maar ja, wat kun je zeggen? In mei bloeien de kastanjebomen weelderig waardoor de bloesem als sneeuw naar beneden dwarrelt. Als dat geen unieke achtergrond voor je digitale portfolio is, weet ik het ook niet meer.
Het ziet er goed uit, maar smaakt het ook?
Hoe zit het eigenlijk met het Oekraïense eten? Dat ziet er behoorlijk goed uit. Maar ook al is je (naar Duitse standaarden) trieste salaris drie keer dat van een gemiddelde Oekraïener en zou dat de deuren naar de beste cuisine moeten openen… laten we maar niet al te enthousiast worden. Jep, het is goedkoop. En oké, het ziet er misschien goed uit. Maar tenzij je voor traditioneel Oekraiens of Georgisch eten gaat, ben ik er heilig van overtuigd dat je beter zelf kunt koken. B-klasse tarwe en een overdaad aan palmolie staan namelijk niet garant voor een avondje geweldig dineren…
Jep, het is goedkoop. En oké, het ziet er goed uit. Maar tenzij je voor traditioneel Oekraiens of Georgisch eten gaat, kun je maar beter zelf koken…
Één treffend voorbeeld van de Oekraïense voedselindustrie is Roshen, de chocoladefabrikant die in het bezit is van de recentlijk niet-herkozen president Proschenko. Het lukt het bedrijf aardig goed om iets aan hun producten toe te voegen wat er voor zorgt dat twee uur na het eten van de overheerlijke chocoladewafels het overtollige vet letterlijk uit je huidporiën sijpelt. Roshen heeft daarnaast bizarre winkelpuien met etalages die niet onderdoen aan de fancy warenhuizen in West-Europa. In sommige etalages staan zelfs mechanische dieren, die een minder subtiel maar zeker indrukwekkend beeld geven van het bedrijf.
Wat je (niet) moet eten in Kiev
Mijn meest gedeelde anekdote over het eten in Oekraïne gaat over een stuk worteltaart dat ik kocht in een supermarktcafé. De aanblik van de taartpunt met wit glazuur liet het water in mijn mond lopen. Tsja, bleek het hoofdzakelijk geraspte wortel te zijn. Zelfs het decoratieve miniatuurworteltje bovenop (wat in Duitsland van marsepein zou zijn gemaakt) bleek een jelly-versie van het knolgewas te zijn. Maar, eerlijk is eerlijk: al het geklaag erover weerhield me er niet van het hele ding op te eten.
Tegen het eind van mijn verblijf in Kiev at ik verse bessen (gekocht op straat) en kaas van de fantastische zuivelwinkel Moloko vid fermera. Ook het verse brood van Silpo (onbetwist de beste supermarkt) en zo nu en dan een paar syrniky (cottage cheese pannekoeken) zijn aanraders. Maar als je je opvattingen over Italiaans eten wilt handhaven, bestel dan niet wat in Oekraïne doorgaat voor pizza. Of geef het gerecht, voor je eigen bestwil, een andere naam.
Nationale symboliek
Je kunt maar beter gewend raken aan de militaire aanwezigheid in Kiev. Oekraïne is tenslotte tóch een land in oorlog. Het komt misschien een beetje theatraal over voor degenen die zijn opgegroeid in veiligheid en oorlog enkel kennen uit boeken. Toch is het ontzettend reëel. Het is belachelijk en ergeniswekkend om negentienjarigen in hun uniform te zien marcheren voor het Moederlandmonument. Een monument dat verwijst naar de overwinning op Duitsland in de Tweede Wereldoorlog en symbool staat voor de glorie van de Sovjet-Unie, als die er al ooit was. De ironie is geestdodent triest. Kinderen zetten hun leven op het spel in deze Post-Sovjet machtsstrijd die gegrondvest is op achterhaalde visies van heerschappij en resulteert in landgegraai. Dat alles lijkt deels bedoeld om het internationale gebrek aan reactie te testen.
Onbegrijpelijk vond ik het veelvuldig voorkomen van nationalisme en nationalistische symbolen. Vooral omdat al deze trots bedoeld is om een natie bij elkaar te houden, wiens identiteit soms meer gebaseerd lijkt op tegenstand tegen bezetters in het verleden en heden dan op positieve eigenschappen. Ik erken met respect het talloze onnodige lijden, de pijn en dood voor degenen die vochten. Om maar te zwijgen over het leed dat economische druk en het vluchten talloze anderen heeft bezorgd. Toch kan ik niet anders dan me afvragen of dit land kan reflecteren op conflicten in het verleden en heden zónder al die verhalen over glorie en heldendom.
Met geld kom je een eind
Je kunt maar beter een diepe slaper zijn of extreem goed in het blokken van overdadig geluid. Deze stad kan namelijk krankzinnig luidruchtig zijn, door straten vol kinderkopjes en luid optrekkende motoren. En als je denkt dat het wel fijn is dat de ramen van de metro (30 cent per ritje) wat frisse lucht binnenlaten, dan merk je al snel dat er door diezelfde ramen ook een oorverdovend gekletter binnenkomt. Eerlijk is eerlijk: het is een prachtige soundtrack voor een van zuurstof ontstoken ondergronds ritje. Dus, een richtlijn voor het leven in de Oekraïense samenleving: als je geld over hebt, gebruik het. Neem een Uber en bevrijd jezelf van dat lawaai en die hitte. En tel je zegeningen als jij een van de gelukkigen bent die zich dat kan veroorloven.
Je kan maar beter een diepe slaper zijn of een expert in het blokken van geluid. Met straten vol kinderkopjes en talloze optrekkende motoren kan deze stad krankzinnig luid zijn.
De herrie dringt ook door in de post-Sovjet entertainmentindustrie van Kiev: ga op een snikhete dag bijvoorbeeld eens naar Hydropark, een eiland in de indrukwekkende rivier Dnieper. Het is opgebouwd als recreatiegebied, compleet met gammele achtbanen en een overvloed aan kiosken. Deze kiosken verkopen alles wat je maar kunt bedenken, van gedroogde vis tot Kvas (een soort getapte softdrink), terwijl de muziek zo hard uit de boxen schalt dat het een uitdaging wordt om te ontspannen. Hier zie je het enigszins verterende beeld van families met dronken ouders en kinderen die smeken om rond te mogen rijden in van afstand bestuurbare miniatuurautootjes, die in mijn kindertijd absoluut misten.
In deze schoenen? Dacht het niet!
Kijk uit waar je loopt! Als je naar beneden kijkt om niet te vallen over de oneffen, gebarsten bestrating, mis je de geweldige architectuur van Kiev. Het is een mix van afbrokkelende pastelgekleurde koloniale huizen, monumentale steegjes en ingewikkeld metselwerk. Daarnaast zie je ook zowel moderne torens als exemplaren uit de Sovjet-tijd. Het is de herrie, hitte en stof zeker waard om uren rond te dwalen. Deze paragraaf is ook bedoeld als een eerbetoon aan de vele Oekraïense vrouwen die in flink tempo door de straten snellen op hun enorm hoge hakken, maar er onderwijl ook nog in slagen om hun hoofd recht te houden. Mij lukte het al nauwelijks op sneakers.
Als we het dan toch over sneakers hebben, zorg ervoor dat je de jouwe importeert. Oekraïense kleding kopen is enkel voor de rijken weggelegd of voor degenen die niet het geluk hebben om in het buitenland te kunnen shoppen. Alles wat geïmporteerd is, is namelijk overpriced. Tweedehands kan nog net, maar ook dan heb je een goede portie uithoudingsvermogen nodig om de hitte, stof en herrie te verdragen wanneer je naar de markt in Lisova gaat. Op die markt hebben ze dan weer wel absoluut de beste falafel van de stad, U khasana, en alleen dat al is de rit ernaar toe waard. Ook interessant is de status van winkels als IKEA. Hoewel deze winkels niet actief zijn in Oekraïne, zijn hun producten toch te verkrijgen via verkopers zonder licentie.
Nagesynchroniseerde films en onverwachte verrassingen
Hou je van dat soort films? Het Oekraïense verlangen om hun nationale cultuur en taal te benadrukken (nog zo’n stap in het zich differentiëren van Rusland) betekent dat de meeste films niet alleen ondertiteld maar ook nagesynchroniseerd zijn het Oekraïens. Dat wil zeggen: eroverheen nagesynchroniseerd. Als je geluk hebt, kun je nog een klein beetje verstaan van de originele taal op de achtergrond. Soms is de Zhotven bioscoop in Podil een verademing, aangezien zij zichzelf proberen te profileren als een onafhankelijk filmtheater. Daarnaast is het plein waaraan het filmtheater ligt één van de mooiste van de stad. Andere mooie plekken om tot rust te komen zijn het Taras Shevchenko park, Landscape Alley, en het kleine plein nabij het Sholem Aleichem monument. Of je kan proberen om een binnenplaats van een gebouw binnen te sneaken. Hier vind je soms huiscafés, speelplaatsen en andere onverwachte verrassingen.
De oorspronkelijke hipsters
Je bent jong, je bent urban, je geniet van je flat white terwijl je doet alsof je aan het werk bent op je Mac. Dus dat is wat je denkt dat je een hipster maakt? Maak dan maar eens een wandeling door Kiev. Wat dat betreft is vooral het Kashtan Café een goeie. Je vindt het café in de binnentuin waar om de één of andere reden ook een volière met raven te vinden is; een andere attractie van de stad. Iemand heeft me eens verteld dat ze van hun espresso tonic (uh, oké?) aan het genieten waren terwijl een groep toeristen langs kwam. De gids wees eerst naar de vogels aan de rechterkant en vervolgens naar de hipsters aan de linkerkant, beiden in hun eigen leefgebied.
De oorspronkelijke hipsters leefden in een tijd dat H&M er nog niet was. Je kon je visserhoedje niet gewoon uit het rek vissen, maar moest er serieus naar op zoek.
Zoals mijn kamergenoot me vertelde, waren de Kievse jongeren van tien jaar geleden de ‘oorspronkelijke hipsters’. Het was in een tijd dat H&M nog niet alle kleding essentials verkocht. Je kon dus niet gewoon een vissershoedje uit het rek vissen. Nee, je moest er serieus naar op zoek en je outfit zorgvuldig samenstellen.
H&M is trouwens nieuw in Oekraïne. Dat is ook de reden dat een leuke kringloopwinkel zoals Good Buy Fashion hun kleding voor dezelfde prijs verkoopt als een winkel in een compleet andere kwaliteitsrange, zoals Alexander McQueen. En vergis je niet: iedereen lijkt rond te lopen met de nieuwste iPhone. Menig inwoner houdt er een hyper-consumerende leefstijl op na, maar dat betekent niet dat de meeste mensen geld hebben. Het betekent gewoon dat jong en hip Kiev de straat op gaat om te zien en vooral gezien te worden.
Haal je diploma
Hé, natuurlijk wil je in de zomer gaan zwemmen. Net zoals met alles in Kiev, is je poging meer dan welkom. Maar onthoud wel: je hebt een medisch certificaat nodig om van het zwembad gebruik te maken. En als je van plan was om in de rivier te gaan zwemmen, zou ik nog maar eens twee keer nadenken. Just saying! Probeer anders ens de bizarre Sovjet-sportplaats in het Hydropark. Zorg er dan wel voor dat je je tetanusprik heb gehad, want de verroeste apparaten zijn wel een beetje eng.
Wat er ook gebeurt, je zal een interessante tijd hebben in Kiev. Kiev, en Oekraïne in het algemeen, is bijzonder mooi en erg tof wanneer je de gekte, stof en lawaai kunt verdragen.
De chaos van Kiev
Wat er ook gebeurt, je zal een interessante tijd hebben in Kiev. Deze stad, en Oekraïne in het algemeen, is bijzonder mooi en erg tof wanneer je de gekte, stof en het lawaai leert te verdragen. Ooit gehoord van die bijzondere Nederlandse luchten? Nou, ik kan je vertellen dat ik nog nooit zoiets moois heb gezien als de uitgestrekte Oekraïense lucht. Als je in dit land bent, blijf dan koel en respectvol. En blijf vooral geduldig wanneer de caissières in de supermarkt of de kaartjesmevrouw in de metro (altijd vrouwen!) tegen je beginnen te schreeuwen om één of andere ondoorgrondelijke reden.
Wees blij dat je waarschijnlijk niet begrijpt wat ze zeggen en dat je overal kunt betalen met je creditcard (Duitsland, ik wacht nog steeds op het moment dat jij de 21e eeuw bereikt). Wees opgelucht als je een Europees paspoort hebt (of ééntje met een vergelijkbaar privilege). Je kan vertrekken wanneer je wilt. Waardeer het feit dat je een waarnemer bent, in plaats van een deelnemer, in de chaos van Kiev.
Deze stadsgids voor Kiev is geschreven door Katja en vertaald door Marijke.
Ik ben Marijke. Ik raak gepassioneerd van de kleine elementen van schoonheid en humor die in elke dag te vinden zijn. Mijn verwondering over de wereld uit ik in het regelmatig verzinnen van nieuwe creatieve projecten. Ik reis, fotografeer, schrijf, speel piano en gitaar, zing, maak enveloppen en zelfingebonden boeken en vind om de zoveel tijd weer een nieuwe hobby.
Ik ben Katja en nu ik mijn universitaire studies in geschiedenis heb afgemaakt, ben ik klaar om de wereld verder te ontdekken! Mijn ideale reis ziet er zo uit: rondlopen in een onbekende stad, ergens een drankje doen met een verrukkelijke maaltijd en daarna uitgebreid mensen-kijken. Ik ben blij dat ik deel uitmaak van de Globonaut community en ben altijd benieuwd naar de ervaringen van anderen!
