Weet jij waarom steden het meest gevoelig zijn voor klimaatverandering? Het is heel begrijpelijk om te concluderen dat dat komt doordat de meeste mensen in steden wonen. Logisch gezien zullen er dan, vergeleken met dorpen, veel meer mensen last hebben van de opwarming van de aarde. Deze bewering klopt ook wel, maar hij is te simpel om het hele probleem goed uit te kunnen leggen. Zo moeten we bij overstromingen ook rekening houden met het feit dat grootstedelijke gebieden vaak bij rivieren zijn ontstaan. Zulke geografische factoren kunnen we niet links laten liggen.
Als we het over overstromingen hebben moeten we ook nadenken over de andere zijde van dezelfde medaille: hittegolven. Deze zijn altijd heftiger in de stad, waar het permanent heter is dan op het platteland. Dit fenomeen heeft een relatief onbekende naam, namelijk het hitte-eilandeffect: de echte reden waarom het warmer is in de stad. Plaatsen zoals Delhi, Peking, Johannesburg, New York en Parijs zijn tegenwoordig al 1-3 graden warmer dan omringende gebieden.
Hitte Eiland: waarom we architectuur niet kunnen negeren
Soms is het makkelijk om de kracht van architectuur te onderschatten. Zonder dat we het doorhebben kunnen onze constructies de atmosfeer zwaar beïnvloeden en zelfs beschadigen. We denken steeds meer na over vervuilende dampen en onze ecologische voetafdruk (vooral na het vliegen). Tegelijkertijd staan we zelden stil bij de ecologische rol van architectuur.
Huizen, winkels en kantoren zijn meesters in het opslaan van warmte. Nog erger: wolkenkrabbers kunnen dat nog veel beter.
Waarom het warmer is in de stad
Menselijke activiteit en stedelijke hitte zijn allebei verbonden aan een hoog aantal gebouwen. Het spreekt voor zich dat er meer gebouwen in steden staan dan in nationale parken of regenwouden. Maar de kwestie van architectuur gaat verder dan alleen het aantal: het gaat ook om hoe de gebouwen precies ontworpen worden. Hedendaagse gebouwen hebben vaak goede isolatie, maar dat betekent ook dat huizen, winkels en kantoren meesters zijn in het opslaan van warmte. Daar komt nog bij dat wolkenkrabbers daar nog veel beter in zijn. Zo wordt het voor de hitte onmogelijk om in horizontale óf verticale richting uit de stad te ontsnappen.
De vloek van modern materiaal: beton, asfalt en metaal
Het is duidelijk dat de opslag van hitte te maken heeft met het soort materiaal dat vaak in steden wordt gebruikt. Om de opwarming van de aarde goed te kunnen begrijpen moeten we ons verder verdiepen in deze materialen. Een van de grootste veroorzakers van stedelijke hitte is eigenlijk gewoon de enorme hoeveelheid beton en metaal. We gebruiken het voor onze wegen, muren, daken, goten en stoepen. Noem het maar op. Het probleem met dit materiaal komt neer op hun uitmuntende absorptievermogen. Beton en metaal zuigen het zonlicht op en stralen dat ’s nachts weer uit in de atmosfeer. Donker beton, zoals het asfalt op onze snelwegen, heeft een nóg lager albedo (de hoeveelheid licht dat wordt gereflecteerd) en houdt de meeste warmte vast.
Donker asfalt, zoals onze snelwegen, reflecteert bijna geen licht en slaat de meeste stedelijke warmte op.
De stedelijke woestijn: hoe de stad te veel water blokkeert
Wanneer moderne steden worden gebouwd of uitgebreid, wordt de natuurlijke grond en vegetatie meestal vervangen door beton. Naast het feit dat dit vanzelfsprekend zorgt voor een daling in luchtkwaliteit (minder planten betekent immers minder absorptie van schadelijke dampen) betekent dit ook dat regenwater en vocht niet meer in de grond kunnen worden opgenomen. Dit leidt uiteindelijk tot een verminderde evapotranspiratie: beton en metaal limiteren plantengroei, dus de overdracht van waterdamp in de atmosfeer wordt geblokkeerd. Dit kan uiteindelijk zorgen voor hetere and drogere steden.
Mogelijke oplossingen: moeten we investeren in Forest Cities?
Als je je afvraagt hoe we in hemelsnaam onze steden gaan verkoelen, ben je niet de eerste. Wat zou de meest ideale oplossing zijn? De beste optie is natuurlijk dat alle landen gaan samenwerken om de opwarming van de aarde te vertragen. Deze politieke kwestie blijkt echter veel moeilijker dan we hadden gedacht.
Gelukkig zijn er ook andere architectonische strategieën die steden zelf kunnen implementeren. Experts suggereren dat rooftop farming, of te wel landbouw op het dak, een oplossing kan zijn. De groene daken zorgen dan voor een natuurlijke vorm van isolatie. De farms verkoelen en bevochtigen de lucht en zo ontstaat er locale evapotranspiratie. Zo zijn we minder geld en energie kwijt aan airconditioning, wat nog meer hitte zou hebben opgeleverd.
China tilt de vergroening van de stad tot een heel ander niveau: hun nieuwe missie is het bouwen van een echte ‘Forest City.’
China tilt de vergroening van de stad tot een heel ander niveau: hun nieuwe missie is het bouwen van een echte ‘Forest City.’ Deze ultra groene stad zou dan hopelijk veel meer vervuilende stoffen absorberen en extra tonnen aan zuurstof produceren. Er zijn ambitieuze plannen om de Liuzhou Forest City in 2020 te voltooien, in de buurt van Guangxi. De nieuwe stad zou dan huizen bieden aan 30.000 bewoners, inclusief openbaar vervoer, scholen en een ziekenhuis.
Wat denk jij over deze oplossingen? Zijn forest cities een stap te ver of is het een uitmuntend voorbeeld om onze steden een grondige makeover te geven? Heb jij ooit bewust nagedacht over groene daken en meer planten in je tuin? Laat het ons weten in de reacties.
Hoi! Mijn naam is Roselinde en ik ben de oprichter van Globonaut. Ik ben een cultureel analist, digitale verhalenverteller en een fotograaf met een passie om de wereld te verkennen. Mijn droom is om van Globonaut een inspirerende plek op internet te maken voor iedereen die zijn of haar gedachten over het leven op planeet Aarde met anderen wil delen.
